IKC-COMPENSATIE NYRSTAR IS VOOR 90 % GEEN FOSSIELE SUBSIDIE. En bespaart SDE-subsidie.

 De ACM noemt de Indirecte Kosten Compensatie voor de CO2-heffing een fossiele subsidie. Daarom heeft Nederland i.t.t. onze buurlanden de IKC afgeschaft. Maar Nyrstar koopt, c.q. kocht want deze fabriek met 485 werknemers in het Brabantse Boekel ligt daardoor nu stil, al haar elektriciteit groen in én regelt haar zinkerts electrolysers op en af aan de hand van de stroomprijs (en dus het aanbod van wind- en zonnestroom). Is de IKC-compensatie voor deze zinkelectrolyser dan wel een fossiele subsidie en bespaart het uitgaven voor de SDE-subsidieregeling?

 Voor haar elektrolyseproces koopt zinkfabrikant Nyrstar 100 % groene stroom in. Critici zullen zeggen dat een fabriek net als de groene treinen van de Nederlandse Spoorwegen nooit op 100 % groene stroom kan draaien aangezien er geen 100 % van de tijd voldoende groene stroom is. Maar de fabriek van Nyrstar is uniek doordat Nyrstar de elektrolyse van het zinkerts, i.t.t. de groene treinen van de NS, op en af regelt aan de hand van de stroomprijs, en dus het aanbod aan wind- en zonneenergie. In 2023 kwam 42 % van de elektriciteit in NL al uit zon en wind. Doordat Nyrstar op en af regelt aan de hand van het aanbod zon en wind is de door haar afgenomen stroom derhalve meer dan die 42 % dus groen. Bij de productie van wind- en zonnestroom komt geen CO2-heffing van pas. Toch zegt Nyrstar als afnemer van voornamelijk groene elektriciteit de compensatie van die CO2-heffing die geldt voor fossiele elektriciteitsproductie nodig te hebben. Amper (indirect) betalen aan CO2-heffing maar toch de Indirecte Kosten Compensatie nodig hebben. Dat vraagt om enige uitleg.

 Eerst even over het productieproces bij Nyrstar. Nyrstar maakt uit zinkerts middels elektrolyse zink. Tijdens de elektrolyse zetten zink-ionen zich als vaste metalen platen af tegen de aluminium anodes. Als de actuele stroomprijs hoog wordt kan de elektrolyse dus helemaal stil. Dat in tegenstelling tot elektrolyse van aluminiumerts. Bij de elektrolyse van aluminium, zoals tot voor kort in Nederland bij Zalco en Aldel, ontstaat in elektrolysebakken gesmolten heet vloeibaar aluminium. Als de aluminiumelectrolyse te lang stil ligt, stolt dat aluminium en worden die elektrolysebakken dus onbruikbaar. Als de stroomprijs bij Nyrstar te hoog wordt, kan de elektrolyse dus wel voor lange tijd stil en kan men dus aan de slag met het verwerken van de tijdens de elektrolyse gevormde zinken platen. Uiteraard werkt een kapitaalintensief bedrijf sowieso al vol continu en kan Nyrstar dus in de zomer op zonnige middagen profiteren van goedkope zonnestroom en in de winter bij voldoende wind van goedkope windstroom 's nachts. 

1. Ook al zou de Indirecte Kosten Compensatie voor (vrijwel) CO2-vrije elektriciteit krom zijn België, Frankrijk en Duitsland verstrekken deze subsidie wel. Waardoor oneerlijke concurrentie ontstaat.
2. De oplossing voor deze oneerlijke concurrentie zou derhalve zijn dat België, Frankrijk en Duitsland ook de Indirecte Kosten Compensatie zouden afschaffen maar dan resteert nog oneerlijke concurrentie met Turkije, China, India en de VS. De fossiele elektriciteitsproducenten in die landen doen immers niet mee met de Europese CO2-emissiehandel (de ETS). Met het verplaatsen van alle elektriciteitsintensieve productie van de EU naar Turkije, India, China en de VS schiet de wereldwijde CO2-uitstoot niets op.
3. Last but not least is hoe de ETS CO2-heffing op de elektriciteitsprijs, en dus ook die van wind en zon, uitwerkt. Ook al wordt een groot deel van de elektriciteit geproduceerd met wind en zon de hoogte van de elektriciteitsprijs wordt bepaald door de laatste aanbieder. En de laatste aanbieder is meestal een aardgascentrale. Pas bij een hoog aanbod van elektriciteit uit wind en zon is de elektriciteitsprijs lager dan de variabele kostprijs van elektriciteit uit een aardgascentrale. De variabele kostprijs voor elektriciteit uit een aardgascentrale wordt voornamelijk bepaald door de prijs van het verbruikte aardgas en de CO2-heffing. In 2023 was de elektriciteitsprijs door een hoog aanbod aan wind en zon al ruim 300 uur (3,6 % van de tijd) zelfs negatief en in totaal ca 900 uur, dus ca 10 %, met een zeer lage prijs (als leek ga ik maar uit van het aantal uren waarbij de virtuele elektrolyser van lector energietransitie Martien Visser rendabel zou draaien Martien Visser: "A couple of years ago, I virtu…" - mastodon.energy maar meestal bepalen aardgascentrales de hoogte van de elektriciteitsprijs. Een elektriciteitsprijs die dus is verhoogd door de CO2-heffing op aardgas. Dat houdt in dat voor een groot deel van de tijd de (markt)prijs voor elektriciteit uit wind en zon, die Nyrstar dus voornamelijk afneemt, door de CO2-heffing op aardgas ook hoger is. Derhalve heeft een fabriek dat volledig op elektriciteit uit wind en zon draait dus door de CO2-heffing, op korte termijn, extra hoge elektriciteitskosten.

 Door de ETS CO2-heffing is dus ook voor bedrijven die voornamelijk elektriciteit uit wind en zon afnemen de elektriciteitsprijs hoger. Dat overigens op de korte termijn aangezien door die CO2-heffing het aanbod aan wind- en zonneenergie juist zal toenemen en de elektriciteitsprijs dus verder zal dalen.

 Dat betreft de aanbod kant. Want er is ook beleid nodig dat de vraag naar wind- en zonnestroom toeneemt en op momenten bij een hoog aanbod aan weersafhankelijke elektriciteit de elektriciteitsprijs niet te snel daalt. En laat nu net industrieën die hun afname van wind- en zonnestroom kunnen regelen daarvoor nodig zijn zodat bij een opbrengst van veel wind en zon er toch voldoende vraag en dus een redelijke MWh-prijs voor deze weersafhankelijke stroom zal zijn. Een hogere MWh-prijs dat zonder toename van de vraag anders alleen maar mogelijk zal zijn door een hogere minimum garantieprijs middels de SDE-subsidieregeling.

Leon Nelen.